စတင္တီထြင္သူ

(သာသနာ့အလံကို ကနဦး တီထြင္ေသာသူသည္ ဟင္နရီစတီးအိုးေကာ့ ( Henry Steele Olcott ) ဟု ထင္ေနၾကၿပီး အမွန္တကယ္မွာ စီပီဂုဏ၀ၯန(Carollis Pujitha Gune Wardene) ျဖစ္သည္။)
ဟင္နရီစတီးအိုးေကာ့ ( H.S. Olcott )
ဟင္နရီစတီးအိုးေကာ့ သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား အၿငိမ္းစားဗိုလ္မွဴးၾကီး တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေအာလ္ေကာ့ကို ၁၈၃၂ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လ၂ရက္ေန႔တြင္ နယူးဂ်ာစီျပည္နယ္၊ Orange ျမိဳ.၌ ပရိုတင့္စတင့္ခရစ္ယန္ မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အသက္(၂၉) ႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္း တပ္မေတာ္သို႕၀င္ေရာက္အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး ဗိုလ္မွဴးၾကီးအျဖစ္ အျငိမ္းစား ယူခဲ့သည္။ အေတြးအေခၚသမိုင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ မွာထင္ရွားသူ ျဖစ္သည္။ သီအိုဆိုဖီပညာမ်ားကို ေလ့လာလိုက္စား၍ တစ္စတစ္စ ဗုဒၶ၀ါဒမ်ားကို လိုက္စားရင္းမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦး ျဖစ္လာခဲ့သူျဖစ္၏။
၁၈၆၁ခုႏွစ္ အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္တြင္ ေငြ၀ယ္ကၽြန္စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္လိုေသာ တပ္မေတာ္မွ ပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ေအာလ္ေကာ့ သီရိလကၤာႏိုင္ငံတြင္ ေရာက္ရိွေနစဥ္အခ်ိန္က ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ခရစ္ယန္ဘာသာတို. စကားရည္လုပြဲႀကီး က်င္းပေနသည့္အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာဘက္မွ အရွင္ဂုဏနႏၵဆရာေတာ္ႏွင့္ ခရစ္ယန္ဘက္မွ က်မ္းစာတက္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ၁၈၇၃ခုႏွစ္တြင္ ပနာဒူရျမိဳ.၌ ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္းျဖစ္သည္။ အကဲျဖတ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ အရွင္ဂုဏနႏၵက အကိုးအကား ခိုင္လံုၿပီး အရည္အေသြးသာေၾကာင္း သိရသည္။ ဤပြဲ ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ဗိုလ္မွႈးႀကီးေအာလ္ေကာ့သည္ သီရိလကၤာ၊ ေဂါေလ (Galle) ၌ တရား၀င္ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ၁၈၉၁ခုႏွစ္တြင္ မႏၱေလးသို.လာေရာက္ၿပီး သံဃာေတာ္မ်ားကို လာေရာက္ဖူးေျမာ္ ေသးသည္။
စီပီဂုဏ၀ၯန(C P. Gune Wardene)
စီပီဂုဏ၀ၯန သည္ ၁၈၅၄-ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၆)ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္သူျဖစ္သည္။ ၁၈၅၀-ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း သီဟိုဠ္တြင္ ခရစ္ယာန္သာသနာ လႊမ္းမိုးေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ ျပန္လည္ထြန္းကားေရး ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔ ဆံုး႐ႈံးေနေသာ အခြင့္အေရးမ်ား ျပန္ရေရးအတြက္ “ဗုဒၶသာသနာ ကာကြယ္ေရး ေကာ္မတီ” ကို ၁၈၈၄-ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ(၂၇)ရက္ေန႔ တြင္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ထိုအသင္းတြင္ ဟင္နရီစတီးအိုးေကာ့ က စီပီဂုဏ၀ၯန ကို အက်ဳိးေတာ္ေဆာင္ အျဖစ္ ခန္႔အပ္သည္။ စီပီဂုဏ၀ၯန သည္ ဗုဒၶသာသနာ ျပန္လည္ထြန္းကားေရးအတြက္ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀)ခန္႔ အင္တိုက္အားတိုက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေလသည္။
စီပီဂုဏ၀ၯန က “ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ား အတြက္ ၾကက္ေျခနီ အထိမ္းအမွတ္ ရွိသကဲ့သို႔ ကမာၻ႔ဗုဒၶ သာသနာ၀င္ အားလံုးလိုက္နာ က်င့္သံုးႏိုင္ရန္ ဗုဒၶအလံေတာ္သည္ ဗုဒၶႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ေရာင္ျခည္ေတာ္ ေျခာက္ပါး ပါေသာ အေရာင္တို႔ကိုပင္ အသံုးျပဳရန္” အၾကံေပး တင္ျပေပသည္။ ၎၏ အၾကံေပး တင္ျပေသာ ဗုဒၶသာသနာ့ အလံကို ကဆုန္လျပည့္(ဗုဒၶေန႔)၌ တင္ရန္ ေကာ္မတီ၀င္ အားလံုးက ႏွစ္သက္စြာ လက္ခံသည္။ ၎အလံပံုစံကို သရသ၀ိသေႏၵေရသ စာေစာင္တြင္ အခ်ပ္ပိုထည့္၍ ၁၈၈၅-ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ(၁၇)ရက္ တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အလံပံုစံ တီထြင္သူ၏ အမည္ကို မေဖာ္ျပခဲ့ေခ်။ သို႔ေသာ္ စီပီဂုဏ၀ၯန ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၂၈-ခုႏွစ္၊ ေမလ(၁)ရက္ေန႔ထုတ္ သုဒနမိန စာေစာင္ႏွင့္ ကိုလံဘို ဗုဒၶသာသနာသီအိုဆိုဖီ အသင္း ရာျပည့္စာေစာင္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ့ အလံ တီထြင္ေရးဆြဲသူမွာ စီပီဂုဏ၀ၯန ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
 http://wikimyanmar.co.cc/wiki/index.php?title=%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%94%E1%80%AC%E1%80%B7_%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%B6